Α. Μπένος: Ο εμβολιασμός δεν μπορεί να ευτελίζεται με χυδαία «καρότα» επιδοτήσεων
Συνέντευξη στην Αφροδίτη Γκόγκογλου στο ΈΘνος 10 Ιουλίου 2021
Για την πορεία της επιδημίας του κορoνοϊού στη χώρα μας μίλησε ο Αλέξης Μπένος το ethnos.gr. Ο κ. Μπένος είναι καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ. Μαζί με άλλους επιστήμονες υπογράφει το βιβλίο «Πανδημία COVID-19 και οι σύγχρονες απειλές στη δημόσια υγεία», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος. Στο βιβλίο, επιχειρείται η ανάλυση και εμβάθυνση του ρόλου της πανδημίας στη διεύρυνση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στην υγεία, καθώς και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας με γνώμονα τον κόσμο της εργασίας.
Ο κ. Μπένος απάντησε στις ερωτήσεις μας για τις τελευταίες εξελίξεις του μετώπου της πανδημίας, την μετάλλαξη Δέλτα του κορονοϊού, τους εμβολιασμούς, το τέταρτο κύμα της πανδημίας, την σημασία της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και την πολιτική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης.
Τις τελευταίες μέρες παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων που οφείλεται και στην μετάλλαξη Δέλτα του κορονοϊού. Με δεδομένο ότι δεν έχουμε κλείσει ούτε μήνα από την άρση των περιορισμών, πώς φτάσαμε ως εδώ; Ποια πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα που θα ακολουθηθούν;
Οι τροποποιήσεις – μεταλλάξεις του ιού ευνοούνται από το ρυθμό διασποράς του στον πληθυσμό. Με δεδομένο ότι η όλη διαχείριση της πανδημία παγκοσμίως γίνεται με αποκλειστικό κριτήριο την κερδοφορία, και ενώ εδώ και ένα χρόνο υπήρχε η τεχνογνωσία παρασκευής εμβολίων, αντί να διασφαλιστεί με γρήγορους ρυθμούς ο εμβολιασμός σε όλες τις χώρες, κυριάρχησαν οι στόχοι τη αγοράς και οι εμβολιαστικοί εθνικισμοί. Με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Ινδίας, η διασπορά σε ανεμβολίαστους πληθυσμούς ευνόησε την εμφάνιση της μετάλλαξης Δέλτα, και έπεται συνέχεια (Λαμδα στη Ν. Αμερική, κοκ). Απαιτείται, λοιπόν, η εντατικοποίηση των εμβολιασμών και μάλιστα με κριτήριο τη μεγαλύτερη πιθανότητα έκθεσης (εργαζόμενοι στη σίτιση, σε κλειστούς εργασιακούς χώρους, κοκ), ενώ παράλληλα είναι και πάλι αναγκαία η προτετοιμασία και υποστήριξη ,τόσο των υπηρεσιών δημόσιας υγείας (π.χ. ΕΟΔΥ), όσο και των δημόσιων υπηρεσιών υγείας (ΕΣΥ).
Είναι αναπόφευκτο το τέταρτο κύμα της πανδημίας;
Τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι οδεύουμε σε ένα νέο κύμα της πανδημίας. Εδώ, τεράστιας σημασίας είναι η συνεχής επιδημιολογική επιτήρηση της διασποράς, η εκτίμησή της και η διαφάνεια και δημοσιοποίηση των σχετικών δεδομένων, ώστε να γίνουν αντιληπτά τα βασικά χαρακτηριστικά της (ηλικιακές και εργασιακές ομάδες, γεωγραφική κατανομή, κοκ).
Ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης από κυβέρνηση και επιτροπή επηρεάζει τον κόσμο, συνεπώς και τον ρυθμό των εμβολιασμών, την τήρηση των μέτρων κλπ. Πώς τον σχολιάζετε;
Η επικοινωνιακή διαχείριση μιας επιδημίας απαιτεί επιστημονική τεκμηρίωση, σοβαρότητα, διαφάνεια και συνέπεια στα εκπεμπόμενα μηνύματα με στόχο την εδραίωση σχέσης εμπιστοσύνης με τον πληθυσμό. Οι επικοινωνιακές φούσκες, οι παλινωδίες αλλά και η τρομοκρατία όχι μόνον δεν βοηθούν αλλά προκαλούν αποπροσανατολιστικές αντιδράσεις και επιβαρύνουν, τελικά, την επιδημιολογική εικόνα. Ο εμβολιασμός αποτελεί μια διαδικασία κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης και δεν μπορεί να ευτελίζεται ούτε με απειλές για ποινές ούτε με χυδαία «καρότα» επιδοτήσεων που δεν οδηγούν, παρά στην ίδια τη γελοιοποιηση των σχετικών μέτρων.
Ο εμβολιασμός στην ηλικιακή ομάδα των άνω των 60 (που είναι και πιο ευπαθείς) κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Ποιος ή τι φταίει γι’ αυτό; Πώς θα πειστούν τα άτομα που ανήκουν στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα να εμβολιαστούν;
Όπως είπαμε και παραπάνω, ο εμβολιασμός του πληθυσμού για να επιτύχει προαπαιτεί μια σοβαρή, συνεχή και συνεπή πολιτική ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να στηρίζεται μόνον σε τηλεοπτικά μηνύματα. Η άμεση σχέση με τον πληθυσμό που προσφέρουν οι υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας είναι η βασική μέθοδος τόσο για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού όσο και για τη διενέργεια τελικά των ίδιων των εμβολίων.
Μιλάμε συχνά για πρωτοβάθμια υγεία, και η κυβέρνηση αναγνώρισε την ανάγκη για την ενίσχυσή της. Τι σημαίνει πρωτοβάθμια υγεία, και πώς μπορεί να ενισχυθεί;
Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ορίζεται ως η ολιστική – βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση της υγείας σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό ευθύνης. Στόχος της είναι όχι μόνον η φροντίδα της αρρώστιας αλλά και η πρόληψή της καθώς και η προάσπιση της υγείας του πληθυσμού. Στην περίπτωση της πανδημίας η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα έπρεπε να έχει καθοριστικό ρόλο, τόσο στον έλεγχο της διασποράς της νόσου (επιδημιολογική επιτήρηση, συνεπής ιχνηλάτηση κρουσμάτων και επαφών τους, τοπική απομόνωση, κλπ), όσο και στη φροντίδα των αρρώστων, είτε με κορoνοϊό, είτε με άλλα νοσήματα, ώστε να ελεγχθεί η πλεονάζουσα θνησιμότητα. Για να μπορέσει να γίνει αυτό απαιτείται πλήρης κάλυψη του πληθυσμού με μονάδες ΠΦΥ και μαζικές προσλήψεις ειδικά εκπαιδευμένων επαγγελματιών υγείας (ιατροί Γενικής Ιατρικής, νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ). Η κυβέρνηση αναγνώρισε στα λόγια την ανάγκη ενίσχυσης της ΠΦΥ, αλλά αυτό που προωθεί είναι απλώς η διεύρυνση της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα από δημόσιους πόρους. Η επιλογή αυτή, εκτός από σπάταλη, είναι και ιδιαίτερα αναποτελεσματική καθότι στοχεύει στη διεύρυνση της κερδοφορίας και όχι στην απάντηση των αναγκών για φροντίδα υγείας του πληθυσμού.
Στην τελευταία του συνέντευξη στην Καθημερινή, ο πρωθυπουργός μίλησε για αλλαγή του υγειονομικού χάρτη. Τι σημαίνει αυτό, πώς το σχολιάζετε;
Η πανδημία, δυστυχώς, ανέδειξε το πόσο αποδιαρθρωμένες και χωρίς προσωπικό είναι οι υπηρεσίες υγείας μετά από πάνω απο δέκα χρόνια πολιτικών λιτότητας. Αντί, λοιπόν, αυτή η πραγματικότητα να οδηγήσει σε πολιτικές στήριξης των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, είχαμε εξωφρενικές αυξήσεις της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα και γενικά όξυνση της επίθεσης ενάντια σε ό,τι δημόσιο. Προφανώς, ο πρωθυπουργός αναφέρεται στις καταστροφικές αλλαγές που σχεδιάζονται με στόχο τη διεύρυνση της κερδοφορίας του ιδιωτικού τομέα και την υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας σε πτωχοκομείο διαχείρισης βασικών αναγκών.
